خبرگزاری فارس مازندران_سرویس اجتماعی| همزمان با روز طبیعت سال ۱۴۰۲، صفر یوسفی دکترای تاریخ و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ما به استناد منابع تاریخی با اشاره به تاریخچه‌ای از برگزاری مراسم سیزده بدر از اعمال این روز از گذشته تاکنون روایت می‌کند. مراسم سیزده‌بدر که اخیرا و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی روز طبیعت نام گرفته در ایام نوروز و پس از نو شدن سال جدید برگزار می‌شود، همانطور که می‌دانید عید نوروز منطبق با تقویم کشاورزی است و ما در ایران باستان سیزده‌بدر نداشتیم و نوروز ۶ روز بوده روز ششم روز تولد زرتشت و همزمان با برگزیده شدن او بوده است. گفته شده که در ابتدا سیزده‌بدر از فرانسه و اروپا آمده و در برخی اخبار و روایات از امام صادق (ع) این روز جزو روزهای نحس تلقی می‌شد. همچنین اینکه ۶ روز دیگر نوروز و روز سیزدهم بعد از ظهور اسلام یعنی در دوره سلجوقیان باب شده است و از زمان سلطان جلال‌الدین ملکشاه در نیمه دوم قرن پنجم_ ۴۶۵ الی ۴۷۵ هجری قمری، عمر خیام و چند تن از علما تقویم جلالی یا همان تقویم کشاورزی را به رشته تحریر درآوردند، قبلش تقویم قمری بوده است چون با جامعه کشاورزی منطبق نبوده و پس از آن تقویم هجری شمسی را تنظیم کردند. * فلسفه سیزده‌بدر وی می‌گوید: در گذشته چون این روز، روز نحسی بوده، مردم نباید در خانه می‌ماندند و باید از خانه به بیرون می‌رفتند یعنی سیزده را به در می‌کردند، جالب‌تر اینکه هیچ یک از افراد خانواده نباید در خانه می‌ماندند و اگر کسی در خانه می‌ماند آن نحسی از بین نمی‌رفت حتما باید همه افراد خانواده خانه را ترک می‌کردند. این مسئله در فرهنگ امروزی ما هم خودش را نشان داده است مثلا اینکه در پلاک‌های شهرداری عدد ۱۳ نیامده و به جای آن ۱۲+۱ یا ۱۰+۳ را درج می‌کنند. همچنین می‌گفتند در روز سیزده‌بدر نباید خانه را جارو کنند و اگر جارو بزنند یا در خانه بمانند بدبختی نازل می‌شود، مردم در این روز معمولا به حاشیه شهرها، خارج از شهر یا روستا به مکانی که سر سبز بود ترجیحا کنار آب‌های جاری می‌رفتند و از صبح تا عصر بیرون می‌ماندند. راستی مراسم سیزده‌بدر به ترتیب در کشورهای ایران، تاجیکستان و در ایالت غربی چین برگزار می‌شود، البته در میان ایرانی‌ها نسبت به سایر کشورهای دیگر رایج‌تر بوده است. * معنی سیزده‌بدر مسئله مهم دیگر اینکه روز سیزده روز تیر است یعنی روش تیشتر یا ایزد، یعنی فرشته و یا ستاره باران، چون مردم به بیرون می‌رفتند که برای باران درخواست کنند چون جامعه، جامعه کشاورزی بود و مراتع کشاورزی نیاز شدید به باران و آمادگی برای انجام کارهای کشاورزی داشتند که این جشن نویدبخش بود. *اعمال سیزده‌بدر از مهمترین اعمال این روز می‌توان به جشن و شادی رقص و پایکوبی، پختن ناهار در طبیعت معمولا (سبزی پلو و ماهی یا کباب)، روشن کردن آتش، درست کردن آش دوغ (در مازندران)، خوردن تمامی میوه‌ها و آجیل‌هایی که از ایام عید برجای مانده، پختن نوعی پلو از گیاه جنگلی به نام الیما پلو نوعی پیازچه جنگلی در شهرستان نور و هر شهر به سلیقه خود، گره زن سبزه و پرت کردن آن به درون آب جاری و غیره اشاره کرد. قبل از عید نوروز مردم بذر را سبز می‌کنند و روز سیزده این این سبزه را با خودشان می‌برند و داخل رودخانه می‌اندازند، از مراسم دیگر که جالب است سبزه گره زدن است که بیشتر توسط دختران جوان و دوشیزگان انجام می‌شود؛ چرا که بعد از گره زدن با رشد سبزه‌ها کم کم گره باز می‌شود و می‌گویند که گره خانوادگی و شخصی آن‌ها هم باز می‌شود. البته سبزه را زمان بازگشت به خانه گره زده و از پشت سر به داخل رودخانه پرتاب می‌کنند تا بدبختی‌ها و بدیمنی‌ها را به آب بدهند و تبدیل به جریان نور و روشنایی شود. این دکترای تاریخ که اهل شهر نور مازندران است می‌گوید: ما بیش از نیم قرن است که برگزاری مراسم روز سیزده‌بدر خاطره داریم، در گذشته بانوان در این رو شعری را با این مضمون که؛ ” ۱۳بدر، سالی دگر، خونه شوهر ، بچه بغل” را زمزمه می‌کردند. *تغییرات در نحوه برگزاری نکته جالب دیگر اینکه فقط در نوروز است که نو شدن سال جدید و تحول، شروع کار و جوامع کشاورزی به هم گره خورده در حالی که در کمتر مراسمی شاهد این موضوع هستیم. باتوجه به اینکه جامعه ما تغییرات بافت اقتصادی پیدا کرده تغییراتی در باورهای اجتماعی و سنتی هم پیدا شده، الان به تدریج تعداد کشاورزان و جمعیت این جامعه خیلی کم شده از طرف دیگر اعتقادات و باورهای سنتی هم کم‌رنگ شده است و عناصر فرهنگی غربی، غیر ایرانی مورد توجه برخی جوانان قرار گرفته، همچنین مسائلی همچون کرونا و غیره باعث شده برگزاری این مراسم کم‌رنگ شود. مهم‌تر اینکه در طول تاریخ مراسم سیزده‌بدر همواره با یکی از ماه‌های قمری تلاقی پیدا می‌کرد و در این صورت معمولا مردم می‌گفتند که عید نداریم و به سیزده‌بدر نمی‌رفتند، امسال هم روز که دومین روز از عید نوروز مصادف با اولین روز از ماه مبارک رمضان بود. پایان پیام/۸۶۰۴۸/غ
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید